چگونه کودکی اجتماعی داشته باشیم؟

یک کودک اجتماعی کودکی است که می تواند با همسن و سالان خود ارتباط برقرار کرده و از معاشرت با دیگران نگرانی و اضطراب نداشته باشد. باید بتواند از حقوق خود در برابر دیگران دفاع کرده و قدرت نه گفتن داشته باشد. آیا اجتماعی بودن یکی از ویژگی های ژنتیکی است که کودک با آن متولد می شود یا آن را ندارد؟ با وجود آن که ژنتیک نیز می تواند در این مساله تاثیرگذار باشد، اما فاکتور مهم در قدرت روابط اجتماعی کودکان والدین و نحوه تربیت کردن او است. والدین با رعایت عواملی در تربیت کودک می توانند او را با اعتماد به نفس و اجتماعی بار بیاورند. در ادامه با این راهکارها بیشتر آشنا خواهیم شد.

چرا کودکان باید اجتماعی باشند؟

قبل از پاسخ به این سوال که چرا روابط اجتماعی برای کودکان و افراد مهم است، باید بدانیم که شخصیت و رفتار افراد از همان کودکی شکل گرفته و تغییر آن در بزرگسالی بسیار سخت خواهد بود. از این رو بهتر است از همان کودکی به دنبال تقویت ویژگی های مثبت در فرزندتان باشید تا در زندگی اینده خود با چالش ها و مشکلات کمتری مواجه شود. از طرف دیگر انسان به طور کلی موجودی اجتماعی است و شخصیت او در جامعه شکل می گیرد. فردی که نتواند با دیگران به خوبی ارتباط برقرار کند، منزوی و غیر اجتماعی باشد، قدرت نه گفتن نداشته باشد، نمی تواند در دیگر جنبه های زندگی مانند کار، روابط عاطفی، درآمد و غیره موفق باشد. از این رو حتما به عنوان والدین فرزند خود به دنبال راهکارهایی بوده تا کودکی اجتماعی داشته باشید.

روند شکل گیری مهارت های اجتماعی در کودکان

همان طور که در بالا نیز اشاره شد، انسان ها فی النفسه اجتماعی هستند و یادگیری این مهارت در آن ها به صورت غریزی تا حد زیادی رشد می کند. به طور کلی فرآیند مهارت های اجتماعی کودکان از بدو تولد تا چند سالگی به شرح زیر است:

یک ماهگی

احتمالا شنیده باشید که کودکان تازه متولد شده پس از شیر و تغذیه، بیش از هر چیز دیگر به آغوش گرفتن و تماس فیزیکی نیاز دارند. به طوری که کودکانی که در آغوش گرفته نمی شوند، حتی احتمال مرگ نیز برای آن ها وجود دارد. بنابراین نوزادان از همان ابتدا نیاز به ارتباط اجتماعی دارند. نیاز به برقراری تماس چشمی داشته و با وجود آن که نمی توانند عکس العملی نشان دهند، صحبت کردن با آن ها نیز بسیار مفید خواهد بود.

سه تا چهار ماهگی

در این سنین کودکان معنای لبخند زدن و واکنش نشان دادن را یاد می گیرند. به طوری که می آموزند اگر والدین با آن ها صحبت یا بازی می کنند، به روی آن ها لبخند زده و یا بخندند. کودکان در این سنین والدین خود را تشخیص داده و شدیدترین واکنش ها را برای آن ها خواهند داشت.

مطلب پیشنهادی: چگونه فرزندانی شاد تربیت کنیم؟

هفت ماهگی

در این سن کودکان استقلال را درک کرده و مشغول تمرین و یا کار کردن بر روی مهارت های خود هستند. به طوری که اگر دو کودک در این سنین را در یک اتاق و در کنار اسباب بازی قرار دهید، آن ها بیشتر از آن که به دنبال بازی کردن با یکدیگر باشند، به دنبال اسباب بازی ها خواهند رفت. ارتباط آن ها با یکدیگر می تواند تنها به لبخند زدن به هم و یا به دست زدن به هم محدود شود.

یک سالگی

در این سن و تا حدود 15 ماهگی کودکان ممکن است کمی ضد اجتماعی به نظر برسند. ممکن است اگر از کنار آن ها دور شوید و یا آن ها را آغوش کس دیگری بسپارید، به شدت مضطرب و پریشان شوند. آن ها در این دوران اضطراب جدایی را بیش از هر زمان دیگر تجربه کرده و بودن کنار والدین را به هر چیز دیگری ترجیح می دهند.

یک سالگی تا دو سالگی

در این دوران کودکان درک بیشتری نسبت به محیط اطراف خود پیدا کرده و می خواهند دنیا را بشناسند. دوست دارند با کودکان دیگر و یا بزرگسالان ارتباط برقرار کرده و یا از شیوه رفتاری آن ها تقلید کنند. نکته مهم آن که در این سن کودکان بیش از هر زمان دیگری معنای مالکیت را درک خواهند کرد و شریک نکردن اسباب بازی هایشان با دیگران نباید شما را نگران کند!

دو تا سه سالگی

در این سن کودکان خود محور شده و می خواهند تا حد ممکن مستقل باشند. دست شما را در خیابان رها خواهند کرد و احتمالا به هر چیزی واکنش نشان خواهند داد.

راهکارهایی برای بهبود روابط اجتماعی کودکان

شما می توانید با به کارگیری راهکارهای مختلف در سنین گوناگون رشد فرزندتان، روابط اجتماعی او را تا حد زیادی ارتقا دهید. از جمله این راهکارها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

با کودک خود ارتباط برقرار کنید

در ماه های اول کودک شما بسیار به ارتباط و تعامل با شما نیاز دارد. با او ارتباط چشمی زیادی برقرار کنید، به او لبخند بزنید و او را در اغوش بگیرید.

کودک را عضو جایی کنید

برای بهبود روابط اجتماعی فرزندتان او را در یک گروه و یا کلاس ثبت نام کنید. عضو یک گروه بودن و تعامل با کودکان دیگر می تواند تاثیر بسزایی بر بهبود روابط اجتماعی او داشته باشد.

دوستان و اقوام را دعوت کنید

حضور در جمع هایی که کودک آن ها را می شناسد و در کنار آن ها احساس آرامش دارد، می تواند کودک شما را اجتماعی بار آورد. می توانید آخر هفته ها و یا دو بار در هفته مهمانی های کوچک ترتیب دهید. بهتر است خانواده هایی که کودک همسن وسال فرزند شما دارند نیز حتما در لیست قرار دهید.

راجع به دوستان او سوال بپرسید

زمانی که کودک شما در مهد کودک و یا پارک دوستان جدیدی پیدا می کند، او را تشویق کنید و به او این اعتماد به نفس را بدهید که می تواند به خوبی با دیگران ارتباط برقرار کند. همچنین از او راجع به دوستانش سوال بپرسید. این کار نشان باعث می شود دوستی برای فرزند شما اهمیت بیشتری پیدا کند.

مطلب پیشنهادی: چرا کودکان دروغ می گویند؟

برای او الگوی مناسبی باشیم

کودکان بیشتر از آن چه شما فکر کنید، از رفتار شما تقلید خواهند کرد. برای آن که بخواهید یک ویژگی را در فرزندتان ارتقا دهید، ابتدا باید آن را در شخصیت خودتان رشد دهید. با دیگران به خوبی و با لبخند صحبت کنید، برخی از وسایل ممکن را به دیگران امانت داده یا خوراکی خود را با دیگران شریک کنید، از عذرخواهی کردن نترسید. کودک شما با نگاه کردن به این رفتارها آن ها را از شما یاد گرفته و تقلید خواهد کرد.

درخواست مودبانه را به او یاد دهیم

هیچ چیز مانند نحوه صحیح بیان احساسات و یا درخواست مودبانه نمی تواند کلید موفقیت یک ارتباط اجتماعی باشد. به کودک خود یاد بدهید که از کلماتی مانند لطفا، مچکرم استفاده کند. همچنین به جای استفاده از واژگان منفی احساسات خود را به شیوه درست بیان کند. برای مثال اگر کودکی او را در پارک هل داد به جای آن که به او بگوید تو بدجنس هستی، بگوید من از کاری که انجام داده ای ناراحت شده ام.

همدلی کردن را به او بیاموزید

کودکانی که درک بهتری از احساسات دیگران داشته و می توانند با ان ها همدلی کنند، اجتماعی تر از کودکان دیگر خواهند بود. می توانید در موقعیت های مختلف داستان و یا فیلم هایی که فرزندتان می بیند راجع به شخصیت ها و اتفاق هایی افتاده صحبت کنید و از آن ها بپرسید که به نظر او چه احساسی را تجربه کرده و شما به جای آن ها و یا در برخورد با ان ها چه کار خواهید کرد. با این کار همدلی کردن را به فرزند خود آموزش خواهید داد.

زمان خواب برای او داستان بخوانید

داستان هایی که موقع خواب برای کودکان خوانده می شود، به طور کامل در ذهن آن ها حک شده و بر روی آن ها تاثیر می گذارد. از این رو شما می توانید بسیاری از درس های اجتماعی و اخلاقی مورد نظرتان را در قالب داستان به او یاد دهید.

از اسباب بازی ها کمک بگیرید

کودکان احساس باورپذیری بسیاری نسبت به اسباب بازی های خود دارند و به خوبی با آن ها ارتباط برقرار می کنند.می توانید از یک عروسک انگشتی برای تاثیرگذاری بیشتر کمک بگیرید. به جای عروسک ها با فرزند خود صحبت کرده و مواردی که می خواهید را به او بگویید. برای مثال از زبان عروسک بگویید که در یک جمع و مهمانی عروسک سلام می کند و یا خواسته های خود را با کلمه لطفا بیان می کند.

مطلب پیشنهادی: اسباب بازی های مناسب کودکان 3 تا 5 ساله

مطلب پیشنهادی: اسباب بازی های مناسب کودکان 5 تا 8 ساله

مطلب پیشنهادی: اسباب بازی های مناسب کودکان 8 تا 10 ساله

از دستورالعمل ها پیروی کنید

کودکانی که پیروی کردن از دستورالعمل ها را یاد نگرفته اند، معمولا در کارهای گروهی و روابط اجتماعی ضعیف تر از کودکان دیگر خواهند بود. برای مثال در بازی های گروهی قوانین و دستورالعمل های بازی را به او یاداوری کنید و به او بگویید که باید از آن ها پیروی کند. همچنین به او بیاموزید که دستورالعمل هایی مانند شستن دست ها قبل از غذا، مرتب کردن اتاق و غیره کارهایی است که باید آن ها را انجام دهد.

احترام به فضا و حریم شخصی را به او بیاموزید

کودکان از همان ابتدا باید معنی حریم شخصی و احترام به آن را چه در ارتباط با خودشان و چه در ارتباط با دیگران بیاموزند. کودکان باید یاد بگیرند که هنگام صحبت کردن با دیگران فاصله کافی را رعایت کنند، از سروکول دیگران بالا نروند و زمانی که کسی نیاز به استراحت و یا تنهایی دارد آن را درک کنند. اگر پدر یا مادر خسته است و نیاز به استراحت دارد، به او بیاموزید که باید آرامش راحفظ کند. هنگام بسته بودن در، ابتدا در بزند و دیگر کارهایی که به رعایت حریم خصوصی و مفهوم آن کمک می کند.

هیچ گاه به فرزندتان نخندید

گاهی اوقات ممکن است برخی حرف ها و رفتارهای جدی کودکتان از نظر شما خنده دار باشد اما به هیچ وجه چنین بازخوردی به او ندهید، مگر در مواقعی که کودکتان خودش می داند که حرف خنده دار و با مزه ای می زند. خندیدن و تمسخر کودک باعث می شود که او اعتماد به نفس خود را از دست داده و در جمع های دیگر نیز نتواند به خوبی صحبت کرده و یا ارتباط برقرار کند.