بسیاری از افراد بر این باورند که تنبیه به هیچ وجه نباید در شیوه تربیتی کودکان وجود داشته باشد. برخی دیگر در اجرای تنبیهات کودکان افراط می کنند و برخی دیگر شیوه درست انجام آن را نمی دانند. شما جز کدام دسته از افراد هستید؟ آیا شیوه درست تنبیه فرزند خود را می دانید؟ آیا تنبیه کردن کودکان در روند تربیت لازم است؟ اگر شما نیز با چنین سوال ها و ابهاماتی مواجه هستید، خواندن این مطلب برای شما مفید خواهد بود.
تنبیه چیست و چه انواعی دارد؟
تنبیه به معنای یک محرک منفی و ناخوشایند و یا حذف یک معیار مثبت و خوشایند به هدف کاهش یا حذف یک رفتار نامناسب است. به بیان دیگر در صورتی که بخواهیم یک رفتار نامناسب و یا اشتباه را حذف کرده و یا کاهش دهیم، می تواند از روش حذف یک معیار مثبت و یا اعمال یک معیار منفی استفاده کرد. طبق این تعریف تنبیه به دو دسته مثبت و منفی تقسیم بندی می شود.
مجازات و یا تنبیه منفی حالتی است که شما با حذف معیار مثبت کودک خود را تنبیه می کنید. برای مثال اگر فرزند شما با دوست و یا خواهر و برادر خود در بازی دعوا کرده و حرکت ناخوشایندی انجام داده باشد، گرفتن چند ساعته اسباب بازی از او می تواند به عنوان یک تنبیه منفی تلقی شود.
تنبیه مثبت زمانی است که شما به طور مستقیم فرزند خود را با یک محرک ناخوشایند تنبیه خواهید کرد. برای مثال هنگام دعوای او با دوستانش، شما نیز تا حد زیادی مانند فرزند خود رفتارکرده و با فریاد زدن و یا استفاده از کلمات نامناسب می خواهید او را متوجه رفتار اشتباه خود کنید.
آیا تنبیه می تواند در تربیت کودک نقشی داشته باشد؟
کودکان همواره به دنبال آن هستند که در دنیایی آزاد و بدون قید و بند زندگی کنند. توجه چندانی به قوانین نداشته باشند و علاقه ای به رعایت کردن محدودیت ها ندارند. در صورتی که شما رعایت چهارچوب ها و قوانین را به خوبی به فرزند خود آموزش ندهید، او در آینده و در جامعه با مشکلات جدی مواجه خواهد شد. از این رو استفاده از روش های مناسب تنبیه کودکان می تواند به آن ها نظم و قانون پذیری را آموزش دهد.
آیا تنبیه بدنی تنبیه مناسبی برای کودکان است؟
شاید اولین چیزی که از کلمه تنبیه به ذهن شما بیاید، تنبیه بدنی و کتک زدن کودکان باشد. اما تنبیه بدنی از لحاظ روانشاسی کاملا منسوخ شده و نه تنها هیچ تاثیر مثبت تربیتی ندارد، بلکه می تواند تاثیرات منفی زیادی نیز بر کودکان داشته باشد. تنبیه فیزیکی می تواند باعث به وجود آمدن مشکلات زیر در کودکان شود:
- تنبیه بدنی رشد هوشی کودکان را تا حد زیادی مختل کرده و فرآیندهای یادگیری او را کاهش می دهد.
- استقلال و ابتکار عمل را از او می گیرد.
- عزت نفس او را به شدت کاهش داده و باعث می شود که در دوست داشتن خود دچار تردید شود.
- او را از نظر اجتماعی و عاطفی تحت تاثیر منفی قرار داده و باعث تضعیف قدرت برقراری روابط اجتماعی در او می شود.
- او را به سمت تنهایی و انزوا سوق داده و اعتماد به نفس را از او می گیرد.
مطلب پیشنهادی: علت لجبازی کودکان
تنبیه کودک چه شرایطی باید داشته باشد؟
قبل از آن که سراغ روش های مناسب جهت تنبیه کودکان برویم، باید بدانیم که تنبیه کردن نیز مانند هر کار دیگر اصول و شرایطی دارد که حتما باید آن ها را در نظر داشته باشیم.
هدف داشته باشید
یکی از موارد مهمی که در تنبیه کودکان باید در نظر داشته باشید آن است که تنبیه آن ها باید هدف خاصی را دنبال داشته باشد. برای مثال حتما به دنبال حذف و یا کاهش یک رفتار نامناسب در کودکتان باشید. تنبیه های متوالی و بدون هدف تنها باعث می شود که فرزندتان را نسبت به تنبیه عادت داده و او را نسبت به هدف آن بی تفاوت کنید.
برای انتقام و دلیل شخصی تنبیه نکنید
یکی دیگر از موارد مهم در تنبیه کودکان آن است که آن را با انتقام اشتباه نگیرید. برای مثال اگر شما بی حوصله هستید و نمی توانید سروصدای بازی او را تحمل کنید، در حالی که فرزند شما هیچ کار اشتباهی انجام نداده است، برای ساکت کردن او، او را تنبیه نکنید!
تنبیه را پنهانی انجام دهید
هیچ چیز مانند تنبیه کردن کودکان در جمع نمی تواند عزت نفس و اعتماد به نفس او را از بین ببرد. یکی از اصول تنبیه آن است که با او در یک تنها یا همراه با والد دیگر صحبت کرده و اشتباه او را به او متذکر شوید. برای مثال اگر در یک مهمانی فرزند شما بر روی دیوار نقاشی کشید، جلوی چشم مهمانان سر او فریاد نکشید و صحبت در این مساله را به بعد از مهمانی موکول کنید.
توجه به هماهنگی مجازات و اشتباه
افراط و تفریط در هر کاری هیچ نتیجه مثبتی به دنبال نخواهد داشت. در تنبیه کودکان خود نیز باید به این مساله توجه داشته باشید که تنبیهی که در نظر می گیرید باید مناسب و متناسب با کار اشتباه فرزندتان باشد.
مطلب پیشنهادی: چرا کودکان دروغ می گویند؟
قاطع باشید
هنگام اجرای تنبیه سعی کنید تا حد ممکن قاطعانه رفتار کنید. برای مثال اگر قرار است فرزند شما یک ساعت از بازی کردن با اسباب بازی دلخواهش محروم باشد، در صورت گریه و داد و فریاد زدن کودک از موضع خود کوتاه نیامده و قاطعانه رفتار کنید. همچنین قاطعیت را با عصبانی بودن اشتباه نگیرید. سعی کنید هنگام تنبیه فرزندتان از کوره در نروید و عصبانی نباشید.
شخصیت او را تخریب نکرده و کار اشتباه او را توضیح دهید
متاسفانه بسیاری از مواقع والدین به جای تاکید بر روی رفتار اشتباه کودکان، شخصیت او را زیر سوال برده و او را تخریب می کنند. به جای آن که از جملاتی مانند تو پسر بدی هستی استفاده کنید، دقیقا توضیح دهید که کدام رفتار او اشتباه بوده و بابت چه چیزی تنبیه می شود.
با همسر خود هماهنگ باشید
نکته مهم دیگر در تنبیه کودکان آن است که در هر شرایطی مقابل فرزند خود همسو و هم نظر باشید. اگر مادر بخواهد که تنبیهی نسبت به کودک اعمال کرده و پدر در مقابل کودک آن را نقض کند، به تدریج هر گونه تنبیهی برای کودک بی اثر شده و باعث می شود فرزند شما تا حد زیادی لوس بار بیاید.
ابتدا با او صحبت کنید
نکته مهم دیگر درباره تنبیه کودکان آن است که اگر فرزند شما کار اشتباهی انجام داد، از همان ابتدا او را تنبیه نکنید. ممکن است او اصلا متوجه اشتباه بودن رفتار خود نباشد. حتما ابتدا راجع به کار انجام داده اش با او صحبت کرده و او را آگاه کنید. در صورت تکرار مجدد می توانید از یک شیوه مناسب تنبیه استفاده کنید.
تنبیه عاطفی و خشونت کلامی را کنار بگذارید
فرزند شما در هر حالت حتی زمانی که کار اشتباهی انجام داده و باید تنبیه شود، نباید احساس کند که شما دیگر او را دوست ندارید و یا حمایت عاطفی شما را از دست داده است. بنابراین به هیچ وجه سراغ تنبیه های عاطفی و یا استفاده از کلماتی که عزت نفس کودکان را نشانه می گیرد نروید!
روش های سالم تنبیه کودکان
در این قسمت از مطلب می خواهیم بدانیم که به چه روش هایی می توان تنبیه مناسب و اصولی را اعمال کرد تا هم نتیجه دلخواه کسب شده و هم تاثیر منفی بر روی عزت نفس و اعتماد به نفس کودکان نداشته باشد.
او را به اتاقش بفرستید
اگر فرزند شما رفتار اشتباهی انجام داد، می توانید برای تنبیه او را به اتاقش بفرستید. البته به این نکته توجه کنید که فرزند شما نباید بعد از رفتن به اتاق از دستگاه پلی استیشن و یا کامپیوتر اتاقش بازی کند، چرا که در این حالت فرستان او به اتاق هیچ جنبه تنبیهی نخواهد داشت.
به او بی اعتنایی کنید
گاهی اوقات کودکان با رفتارهای اشتباه به دنبال آن هستند که به خواسته های خود برسند. مانند جیغ زدن یا گریه کردن. در این حالت به جای آن که شما نیز همراه با او فریاد بزنید، سعی کنید تا حد ممکن نسبت به او و رفتارهایش بی اعتنا باشید تا از انجام آن ها خسته شود.
او را مجبور کنید که برخی از کارهای خانه را انجام دهد
یکی از روش های تنبیه سالم می تواند آن باشد که کودک خود را مجبور کنید برخی از کارهای خانه مانند گردگیری و یا جارو زدن را انجام بدهد. این کار می تواند باعث منظم شدن کودک نیز شود.
او را از کارها و اسباب بازی های مورد علاقه اش محروم کنید
یکی از روش های رایج برای تنبیه مناسب کودکان آن است که در صورت انجام کار اشتباه و برای مجازات کردن او، فرزندتان را از انجام برخی از کارهای مورد علاقه مانند پارک رفتن و یا بازی با اسباب بازی مورد علاقه اش برای مدت کوتاهی محدود کنید.
نظرات کاربران