چرا کودکان دروغ می گویند و راه حل های اساسی مقابله با آن

دروغگویی در کودکان یکی از کارهایی رایجی است که معمولا آن را از 2 سالگی آغاز می کنند. اگر فرزند شما دروغ می گوید، نگران نباشید زیرا آمارها نشان می دهد که 96 درصد کودکان حداقل روزانه در یک موقعیت دروغ می گویند. اگر میزان دروغگویی فرزند شما زیاد است، این مساله می تواند علت های مختلفی داشته باشد. در این مقاله به بررسی این علل و راهکارهای مقابله با آن می پردازیم.

چرا کودکان دروغ می گویند؟

همان طور که در بالا نیز اشاره شد، دروغگویی در کودکان می تواند علت های مختلفی داشته باشد. این علل می تواند به دلیل ترس، مشکلات روحی، فرار از موقعیت های خاص و غیره باشد. با ادامه با برخی از رایج ترین این موارد آشنا خواهیم شد.

برای کسب تایید بزرگترها

در صورتی که شما کودک خود را تایید نکنید، مدام به او سرکوب بزنید و یا او را با کودکان دیگر مقایسه کنید، اعتماد به نفس و عزت نفس کودک شما آسیب جدی می بیند. در این شرایط فرزند شما برای کسب تایید و اعتماد شما شروع به دروغ گفتن می کند. تا بتوانند خود را در نگاه شما خاص و مهم جلوه دهند.

برای آن که رفتار شما را در یک موقعیت جدید بسنجند

کودکان بسیار باهوش هستند. آن ها در ذهن خود داستان های مختلفی را تعریف کرده و می خواهند بدانند واکنش شما به آن چیست؟ برای مثال زمانی که کودک شما ریختن رنگ روی فرش را به یک شخص خیالی نسبت می دهد، دنبال آن است که بداند شما در چنین موقعیتی چگونه رفتار می کنید.

دروغ گویی بدون فکر کردن

در مواردی نیز دروغگویی کودکان هیچ دلیل خاصی ندارد. گاهی اوقات کودکان بدون آن که فکر کنند، در برابر پرسش های شما، جواب های غیر مرتبطی می دهند که شما آن را دروغ تلقی می کنید. در حالی که کودک شما عمدا در این شرایط دروغ نمی گوید.

محافظت از دیگران

این علت دروغگویی کودکان، بیشتر در خانواده هایی مشاهده می شود که والدین با یکدیگر مشاجره و درگیری دارند. در این موارد کودکان برای جلوگیری از بروز دعوا و احتمالا محافظت از دیگر اعضای خانواده راجع به مسائلی که فکر می کنند منجر به تنش و دعوا خواهد شد، دروغ می گویند.

ترس از تنبیه

یکی از رایج ترین علت های دروغگویی کودکان، ترس از تنبیه های بعد از آن است. در صورتی که فرزند شما از شما بترسد و نگران تنبیه شدن باشد، بدون شک در موقعیت های مختلف به شما دروغ می گوید.

خیال پردازی

گاهی اوقات دروغگویی در کودکان نشان دهنده ان است که فرزند شما قوه تخیل بالایی دارد. اگر فرزند شما مدام از صحبت کردن با حیوانات، مشاهده آدم فضایی یا چیزهای دیگر صحبت می کند، این موارد را نه تنها دروغ گویی ندانید بلکه به عنوان یک عامل مثبت داشتن قوه تخیل قوی به آن نگاه کنید.

مطلب پیشنهادی: علت لجبازی کودکان

عدم اعتماد به والدین

تصور کنید که فرزند شما راجع به چیزی که از آن می ترسد با شما صحبت می کند و شما مدام راجع به ان مساله در برابر دیگر اعضای خانواده حرف می زنید! با این کار حس اعتماد فرزندتان نسبت به خودتان را از بین خواهید برد. در این صورت کودکان از ترس فاش شدن رازها و احساساتشان و عدم اعتمادی که به شما دارند، به شما دروغ می گویند.

درک نشدن توسط والدین

کودکان کاملا متوجه این موضوع هستند که احساسات و افکار آن ها درک می شود و یا شما سرسری از آن ها گذشته و یا حتی آن را مورد تمسخر قرار می دهید. برای مثال اگر فرزند شما در موقعیت خاصی مضطرب می شود، به او بگویید که احساس او را درک می کنید و داشتن این احساسات در او طبیعی است. در این شرایط کودک شما احساس امنیت داشته و می داند که می تواند بدون ترس از مورد قضاوت قرار گرفتن راجع به احساسات خود با شما صحبت کند.

داشتن والدین دروغگو

پدر و مادر بزرگ ترین الگوهای رفتاری برای فرزندان هستند. کودکان تمامی رفتارهای والدین خود را درست تلقی کرده و سعی می کنند از ان الگو برداری کنند. بنابراین اگر شما نیز در موقعیت های مختلف دروغ می گویید، مطمئن باشید این ویژگی به فرزند شما نیز منتقل خواهد شد.

صحبت کردن راجع به آرزوها

گاهی اوقات کودکان تنها  از آرزوهای خود صحبت می کنند و چون با واقعیت تطابقی ندارد، شما آن را به منزله دروغ به حساب می آورید. اگر فرزند شما از بازی کردن با یک حیوان خانگی یا خواهر و برادر خیالی کوچک تر از خود صحبت می کند، این مساله نشان می دهد که فرزند شما دوست دارد در زندگی واقعی خود یک حیوان خانگی و یا خواهر و برادر داشته باشد.

قرار گرفتن تحت تاثیر فیلم ها

یکی از موارد مهم در تربیت کودکان آن است که مراقب فیلم هایی که در مقابل فرزند خود می بینید باشید. روحیه کودکان بسیار لطیف است و ممکن است تصویر و فیلمی که از نظر شما بسیار عادی باشد، بر فرزند شما تاثیر زیادی بگذارد. گاهی کودکان چنان تحت تاثیر فیلم یا صحنه ای که دیده اند قرار می گیرند، که آن را در ذهن خود باور کرده و شروع به ساخت سناریو برای ان می کنند.

توقع بیش از اندازه والدین از کودکان

یکی دیگر از علت هایی که می تواند فرزند شما را وادار به دروغ گویی کند ان است که شما بیش از اندازه توان او از او انتظار دارید. برای مثال همواره انتظار دارید کودک شما در مدرسه و یا در کلاس هایی که او را ثبت نام کرده اید، بهترین باشد. این توقع باعث ایجاد حس عدم کافی بودن در کودک می شود و برای جبران این احساس عدم کفایت، فرزند شما شروع به دروغ گفتن می کند.

تلاش برای پیدا کردن دوست و داشتن احساس تنهایی

اگر فرزند شما مهد کودک و یا مدرسه می رود، یکی از دلایل دروغ گفتن می تواند این مساله باشد که به شدت احساس تنهایی کرده و به دنبال پیدا کردن دوست دارند. کودکان این تصور را دارند که با گفتن حرف های خیالی جذاب تر و قوی تر به نظر رسیده و راحت تر می تواند دوست پیدا کنند.

برای از زیر کار در رفتن!

برخی از کودکان برای ان که از انجام کارهایی که به آن ها محول شده سرباز زنند، دروغ می گویند. بنابراین اگر کودک شما در مواقعی که از او می خواهید اتاقش را مرتب کند و یا میز ناهار را بچیند، شروع به تعریف داستان های تخیلی می کند، علت آن می تواند این مساله باشد.

مطلب پیشنهادی: روش های مقابله با ترس کودکان

آیا باید نگران دروغگویی فرزندان خود باشیم؟

پاسخ دادن به این سوال نیاز به بررسی جنبه های مختلفی دارد. در گام اول همان طور که در بالا با موارد مختلفی آشنا شدیم باید علت اصلی دروغگویی فرزندتان را پیدا کنید. مساله مهم دیگر توجه به سن کودک شما است. برای سنین زیر 5 سال، کودکان معمولا به دلایلی که اهمیت چندانی ندارد دروغ می گویند اما از سن 6 سالگی کودکان می توانند از دروغ به عنوان یک حربه استفاده کرده و به دروغگویی عادت کنند.

در حالت کلی این مساله از نگاه روانشناسی و تربیتی چندان مساله نگران کننده ای نیست. در واقع دروغ گفتن می تواند یکی از نشانه های شکل گیری نظریه ذهن و آگاهی کودک به امیال، احساسات و آرزوهایش باشد. بنابراین اگر این مساله به شکل عادت در کودک شما درنیاید، می تواند نشان دهنده رشد شناختی و ذهنی نیز در او به شمار رود. 

همچنین به این نکته نیز توجه داشته باشید که همه ما در طول زندگی خود بارها و بارها دروغ گفته ایم. کودکان شما نیز از این قاعده مثتثنی نیستند و اگر گاهی از فرزند خود دروغی می شنوید چندان نگران آن نباشید.

راهکارهایی برای مقابله با دروغگویی کودکان

از داستان های الهام بخش کمک بگیرید

کودکان تاثیر بسیار زیادی از داستان هایی که می شوند می گیرند. برای آن که بتوانید بر روی آن ها تاثیر مثبت بگذارید، می توانید داستان هایی را برای آن ها تعریف کنید که راجع به راستگویی و مزایای آن است.

الگوی مناسبی باشید

یکی از بهتری کارهایی که برای مقابله با دروغگویی کودکان می توانید انجام دهید آن است که برای آن ها الگوی مناسبی باشید. تا زمانی که فرزند شما دروغ گفتن را در شما ببیند، آن را یک الگوی رفتاری دیده و از شما تقلید می کند.

دروغ را تعریف کنید

گاهی اوقات فرزندان شما بدون آن که بدانند، دروغ می گویند. برای آن که از انجام این کار جلوگیری کنید، بهتر است در ابتدا کودک خود را با مفاهیمی مانند دروغگویی و راستگویی آشنا کنید.

به کودک خود برچسب نزنید

یکی از بدترین کارهایی که می توانید در مواجهه با دروغ گفتن فرزندتان انجام دهید، برچسب زدن به او است. به کودک خود نگویید که او دروغگو است. کودک شما حرف های شما را بی کم و کاست باور می کند و خود را یک فرد دروغگو می بینید. از این رو همین نگرش در او باعث می شود که او به گفتن دروغ های بعدی نیز ترغیب شود.

به او برای جبران خطایش راهکار پیشنهاد دهید

یکی دیگر از راهکارهای مهم برای مقابله با دروغگویی کودکان آن است که در برابر خطای انجام داده به او راهکار پیشنهاد دهید. اجازه دهید کودک شما به این باور برسد که برای هر مشکل یک راهکار وجود دارد و نیازی به دروغ گفتن ندارد. در صورتی که کودک شما تمایل چندانی به انجام راهکار نشان نمی دهد، می توانید با او در انجام آن همکاری کنید.

شتاب زده عمل نکنید

بسیاری از والدین بعد از آن که متوجه می شوند فرزندشان به آن ها دروغ می گوید به سرعت واکنش نشان داده و از او عصبانی می شوند. این کار می تواند احساس ترس و عدم امنیت فرزند شما را چند برابر کند. سعی کنید در این مواقع صبور باشید و به هیچ وجه خمشگین نشوید.

کودک خود را از محبت سیراب کنید

یکی از اصلی ترین دلایل دروغگویی در کودکان، عدم توجه و دریافت محبت کافی است. شما در گام اول باید به فرزند خود این اطمینان را بدهید که او را دوست دارید، به او اعتماد دارید و در او احساس امنیت و اعتماد به نفس ایجاد کنید.

کودک خود را سوال پیچ نکنید

برخی از والدین برای آن که به فرزند خود ثابت کنند که متوجه دروغ های او شده اند، مدام او را سوال پیچ می کنند تا فرزندشان خودش به دروغ اقرار کند. این راهکار نیز نمی تواند یک راهکار مناسب برای مقابله با دروغ گویی کودکان به شمار رود.

مطلب پیشنهادی: چگونه با کودک طلاق رفتار کنیم؟

کودک خود را تنبیه نکنید

اگر کودک شما دروغ گفت، برای جبران این کار به هیچ وجه او را تنبیه نکنید. البته می توانید برای جبران از او بخواهید که در انجام برخی از کارها به شما یا دیگر اعضای خانواده کمک کند، اما تنبیه راهکار مناسبی برای مقابله با دروغگویی نیست!