چگونه خواب کودکمان را تنظیم کنیم؟

همه ما در طول روز فعالیت هایی انجام میدهیم که باعث خستگی روحی و جسمی ما می شود. پس نیاز داریم تا این خستگی ها را به کمک استراحت و خواب از بدن خود خارج کنیم. اینکه چه مقدار بخوابیم تا دچار بیخوابی نشویم و چگونه این خواب را تنظیم کنیم بسیار در سلامت ما تاثیر خواهد داشت.

کودکان افرادی هستند که قرار است آینده جامعه ما را بسازند پس سلامت و طول عمر آنها برای ما مهم و قابل توجه است. و یکی از عوامل موثر بر این سلامتی خواب است. ما در این مقاله قصد داریم نکاتی را در مورد خواب به شما توضیح دهیم.

چرا بدن ما به خواب نیاز دارد؟

هر روزه کودکان ما مدت زیادی را صرف فعالیت های مختلف روزانه از جمله مدرسه رفتن، بازی کردن، جنب و جوش و پریدن، تمیز کردن اتاق ، تمرین حل کردن، فکرکردن و بسیاری فعالیت های دیگر می کنند که همه این ها باعث خستگی روحی و جسمی میشود. این خستگی هایی که روزانه در وجود ما جمع شده اند باید به نحوی تخلیه شوند، تا ما روز بعدی هم توانایی این حجم از فعالیت را داشته باشیم. استراحت بدن و مغز ما، خواب است.

وقتی میخوابیم تمامی ماهیچه های بدنمان از حالت انقباض و فشردگی که در طول روز همواره آن را حفظ می کند خارج شده و ماهیچه ها در حالت استراحت فرو میروند و خستگی های روزمره را خارج می کنند. از سوی دیگر مغز ما که از شروع بیداری در حال جمع آوری داده و تجزیه وتحلیل بوده است هم اکنون در آرامش خواب که قرار نیست از شما چیزی را دریافت کند شروع به طبقه بندی و منظم کردن اطلاعات می کند و به این نحو ذهن برای روزی دیگر و جمع کردن اطلاعاتی دیگر آماده می شود. (به همین خاطر است که وقتی صبح از خواب بیدار می شویم علاقه به خوردن مواد شیرین داریم چون مغز ما در طول شب در حال فعالیت بوده و خوراک مغز قند است! به همین خاطر صبح که بیدار میشویم احساس میکنیم افت قند داشتیم و لازم است چیزی بخویم تا قند مغز را دوباره تامین کنیم.) پس به این خاطر که بدن ما نیازمند استراحت و تجدید قوا می باشد، لازم است ساعت قابل توجهی را به خواب اختصاص دهیم و نباید سعی کنیم در این کار کم کاری کنیم چون خواب ناکافی هم به مغز و ذهن و هم به سلامت جسم ضربه می زند.

مطلب پیشنهادی: چگونه فرزندانی شاد تربیت کنیم؟

در بدن کودکان در حال رشد هورمون رشد وجود دارد. این هورمون از غدد درون ریز بدن ترشح می شود. به جز این هورمون انواع هورمون ها وجود دارند که کم و زیاد شدن مقدار اندکی از ترشح آنها سیستم بدن را مختل و از حالت عادی خارج می کند. چون کودکان در حال رشد هستند نقش این هورمون ها در بدن آنها مهم تر است و این هورمون ها در زمان آرامش بدن و فعالیت مغز شروع به ترشح میکنند و زمان خاصی هم دارند. چون دستور ترشح این هورمون ها از طرف مغز است پس این دستور زمان خاصی دارد که آن هم هنگام استراحت و در خواب است. پس اینکه فرزند شما خواب کافی و به موقع داشته باشد در ترشح هورمون رشد و رشد کافی او تاثیر زیادی دارد. به همین خاطر لازم است فرزند شما خواب منظم و خوبی را داشته باشد.

مقدار خواب مناسب برای سنین مختلف چقدر است؟

اینکه در طول شبانه روز شما و فرزندتان چقدر بخوابید با هم فرق دارد. مطمئنا مقدار خواب لازم بدن هر شخص با هر سن خاصی با دیگری فرق میکند. به همین منظور ما در این بخش سنین مختلف و میزان حدودی خوابی که لازم است را برای شما توضیح می دهیم.

بدو تولد تا سه ماهگی

نوزادان همانطور که مشخص است و کاملا میبینیم بیشتر روز را خواب هستند و فقط برای شیرخوردن بیدار می شوند. نوزادان بین 14 تا 17 ساعت و حتی بیشتر در طول شبانه روز خواب نیاز دارند.

4 تا 11 ماهگی

در این سن کمی از نوزادی فاصله گرفته ایم و بچه دوست دارد زمان بیشتری را بیدار باشد به همین خاطر ساعت خواب به 12 تا 15 ساعت کاهش می یابد.

1تا 2 سالگی

میزان خواب کاهش پیدا کرده و به زمان 11 تا 14 ساعت می رسد.

3 تا 5 سالگی

در این گروه سنی خواب لازم بین 10 تا 13 ساعت می باشد.

6 تا 13 سالگی

از این سن کودک شما شروع به رفتن به مدرسه و فعالیت جدی روزانه می کند پس تنظیم ساعت خواب و مقدار خواب برای او مهم خواهد بود. در این سن فرزند شما باید بین 9 تا11 ساعت خواب مفید داشته باشد تا در طول روز بتواند یک فعالیت مفید داشته باشد.

14 تا 17 سالگی

با ورود به سنین نوجوانی کم کم میزان خواب کمتر شده و به میانگین 8 تا 10 ساعت در شبانه روز میرسد.

 مطلب پیشنهادی: نکات انتخاب پرستار کودک

بهترین زمان برای خواب چه زمانی است؟ چرا؟

طبق نظر پژوهشگران بهترین زمان خواب بازه بین 10 شب تا 6 الی7 صبح است. زیرا طبق توضیحات بالا در این زمان بدن در آرامش فرو می رود و هورمون های رشد ترشح می شوند. که در کودکان باعث رشد و نمو می شود و در بزرگسالان باعث ترمیم بخش های مختلف بدن می شود. اما غالبا کودکان علاقمند به بیداری شبانه و خواب روزانه هستند که اگر ادامه پیدا کند روی رشد آنها تاثیر منفی می گذارد. پس باید با انجام راهکارهایی از این روند را متوقف کنیم.

چطور خواب فرزندانمان را تنظیم کنیم؟ ذکر راهکارهایی جهت بهبود زمان خواب کودکان

تا اینجا ما به لزوم وجود خواب و زمان خواب اشاره کردیم و گفتیم که خواب تا چه اندازه می تواند برای سلامت روحی و جسمی فرزندانمان مهم و ضروری باشد در این بخش قرار است راهکارهایی جهت تنظیم  زمان خواب کودکان به شما ارائه بدهیم.

به تغذیه کودک توجه کنید

بعضی مواد غذایی تحریک کننده مغز برای بیداری هستند مانند مواد دارای کافئین دار مثل قهوه و نسکافه و... خوردن این مواد حداقل دو ساعت قبل از زمان خواب خوب نیست و مغز را تحریک می کند. اما از سوی دیگر خوردن مواد گیاهی خواب آور البته به شرط اینکه باعث ایجاد حساسیت نشود، خوب است، مثل دم نوش های آرامش بخش مانند گل گاوزبان، جوشانده نعنا، بابونه، دوغ طبیعی و ....  اگر یک ساعت قبل از خواب نوشیده شوند در زمان خواب تاثیر خود را می گذارد و کودک به خوابی آرامش بخش می رود.

قبل از خواب گوشی و هر نوع صفحه نمایش را از فرزندتان دور کنید

گوشی موبایل، تبلت و یا کامپیوتر دارای نور مصنوعی هستند نگاه کردن به این صفحات مغز را دچار اشتباه می کند و فکر میکند که هنوز شب نشده است و به این صورت در مقابل خواب مقاومت می کند.

قبل از خواب، موسیقی آرامش بخش و یا کتاب صوتی برای فرزندتان پخش کنید.

قصه گوش کردن و آهنگ های آرامش بخش گوش کردن به آرام شدن و خوابیدن کمک می کند.

مطلب پیشنهادی: دیسلکسیا در کودکان

برنامه دقیق برای فعالیت های روزمره فرزندتان بنویسید

اینکه تمام کارهای فرزندتان روی نظم و در زمان معین انجام شود و زمان خواب فرزندتان از قبل مشخص باشد به او در منظم شدن و تنظیم شدن برنامه کمک میکند. او میداند در هر زمان باید چه کند و همچنین می داند اگر از زمان خوابش استفاده نکند روز بعدی خواب میماند و نمی تواند به هیچ کدام از کارهایش برسد. غالبا کودکان در برنامه ریزی با مشکل مواجه هستند و اگر برنامه ای نداشته باشند هر روز به هر کاری که دوست دارند مشغول می شوند و زمان خواب و استراحت و کارهای روزمره آنها به هم می ریزد اما وقتی بزرگ ترها این برنامه را بریزند و بچه ها ملزم به اجرا باشند، بهتر عمل میکنند.

چرت روزانه را کوتاه کنید

اگر فرزند شما عادت به خواب ظهر دارد و یا میبینید بعد از بازگشت از مدرسه خسته است و نیاز به تجدید قوا دارد، بگذارید استراحت کند اما مقدار این خواب را کنترل کنید اگر فرزندتان خواب ظهرگاهی زیادی داشته باشد مطمئنا شب دیر میخوابد و خواب مفیدی نخواهد داشت. اما اگر مدیریت کنید مدت 1 الی 1.30 دقیقه خواب ظهرگاهی طول بکشد هم فرزندتان سرحال می شود و برای ادامه روز فعال تر خواهد بود و هم اینکه به خواب شب او لطمه ای نمی خورد.

فرزندتان را قبل از خواب به یک حمام سبک ببرید

حمام سبک و دوش آبگرم ملایم بدن و ماهیچه ها را از حالت انقباض خارج کرده و آرام می کند. به این صورت بدن آرامش میگیرد و برای خواب آماده می شود.

یوگا و یا ورزش های کششی انجام دهید

همراه فرزندتان زمانی را برای ریلکسیشن و آرامش قبل از خواب بگذارید ترجیحا یک موسیقی ملایم بگذارید و همراه هم حرکات کششی آرام طوری که به ماهیچه های شما آسیبی نزند انجام دهید. در این صورت نیز بدن آرام می شود و خواب راحت تری خواهید داشت.

حتما اتاق خواب را تاریک کنید

مغز باید درک کند که الان شب است و باید بخوابد و برای اینکار باید تاریکی شب را درک کند. پس روشن گذاشتن چراغ و یا سر و صدای بیش از حد مغز شما را گول می زند و بیدار می کند. البته می توانید از یک چراغ خواب کوچک و یا ستاره های شب رنگ سقفی برای سرگرم شدن بچه و خوابیدن او استفاده کنید اما به این شرط که نور زیادی نداشته باشند.

آهسته و پیوسته عمل کنید

اگر زمان خواب فرزندتان خیلی بهم ریخته است و تا دیروقت بیدار می ماند، برا رفع این مشکل باید کم کم و تدریجی عمل کنید. اینکه به یکباره ساعت خواب او را از 2 نیمه شب به 10 شب تغییر دهید ممکن نیست اما میتوانید هفته این نیم ساعت زمان خوابش را جلو بکشید تا آرام آرام به زمان دلخواه و مدنظرتان برسید. همینطور از یک ساعت قبل از خواب شروع به دادن تذکرهای کوتاه کنید و به او یادآوری کنید که به زمان خوابش نزدیک میشود و اگر کاری دارد باید هرچه زودتر انجام دهد تا برای خواب سر وقت آماده باشد.

قبل از خواب از کودکان بخواهید کتاب بخوانند

کتاب داستان هم باعث سرگرمی و خلاقیت کودکان می شود و هم تمرینی برای روانخوانی آنها می تواند باشد و هم از نطر داستانی آنها را جلب می کند و باعث می شود راحت تر بخوابند.

مطلب پیشنهادی: علل لجبازی کودکان

به مکان خواب فرزندتان توجه کنید

اگر جای خواب فرزندتان بیش از اندازه سفت باشد کمر او را اذیت می کند و اگر بیش از اندازه نرم و ارتجاعی باشد ممکن است مورد پسند فرزندتان نباشد، پس در انتخاب تشک و ملحفه یا پتوی او دقت کنید.

مسئله دیگر در اتاق خواب دمای اتاق است که باید متناسب با دمای بدن کودک تنظیم شود. اگر دمای اتاق بیش از اندازه سرد باشد، فرد به آسانی خوابش نمی برد و اگر زیادی گرم باشد باعث کلافگی و بیدار شدن از خواب می شود. پس سعی کنید دمای اتاق را به حد نرمالی برسانید.

لباس خواب کودک هم مهم است. لازم است لباس بچه در هنگام خواب آزاد، گشاد، ساده و بدون پولک یا هر نوع چیز اضافه، نخی و راحت باشد.

اینکه فرزندتان چقدر می خوابد تا اندازه‌ای بستگی به فیزیک بدنی و درونی او دارد. اما اگر بیش از اندازه کم می خوابد یا در خواب راه می رود یا خواب های بد میبیند باید حتما او را پیگیری کنید و دلایل ترس های کودک را بشناسید. با او صحبت کنید و سعی کنید هر چه زودتر به مشکلاتش پی ببرید و آنها را رفع کنید. چون نداشتن خواب کافی در دراز مدت برای کودک شما خطرناک خواهد بود.