یادگیری خواندن در کودکان از چه سنی است و چند مرحله دارد؟

مدتی پس از این که کودکتان حرف زدن را آموخت و شیرین زبانی هایش را آغاز کرد، کم کم ممکن است ذهن شما درگیر این مسئله شود که بهترین زمان برای آموزش خواندن به او چه زمانی است. این که فرزندتان بتواند خودش به تنهایی کتاب داستان هایش را بخواند و مدت زمانی خود را سرگرم کند، بسیار وسوسه انگیز و لذت بخش است. اما باید بدانید که یادگیری هر مهارتی باید در زمان درست خودش آغاز شود. هرگز نباید کودک را برای یادگیری زودتر از موعد تحت فشار قرار داد. 

سن شروع یادگیری مهارت خواندن

اگر تصور می کنید که فرآیند خواندن از دوران مدرسه و زمانی که کودک با حروف الفبا آشنا می شود، آغاز می گردد، سخت در اشتباهید. خواندن و رمزگشایی از کلمات در ذهن کودک می تواند از سن 2 سالگی آغاز شود. البته نه به این صورت که کودک بتواند چیزی را بخواند. ورود به این مرحله علائم و نشانه های خاص خود را دارد.

در این مقاله با مراحل یادگیری خواندن و این که در هر مرحله چگونه می توانیم به فرزندمان کمک کنیم، آشنا خواهیم شد. 

مراحل یادگیری خواندن

کودکان مسیر آموزش را با سرعت های متفاوتی طی می کنند اما معمولا مراحل برای همه یکسان است. مراحل یادگیری خواندن را می توان به صورت زیر دسته بندی کرد:

• مرحله‌ پیش از خواندن
• خواندن مبتدی
• خواندن متوسط
• خواندن پیشرفته

از اولین نشانه های اشتیاق برای یادگیری خواندن در کودک شما تظاهر کودک به خواندن و یا نوشتن است. اگر کودک شما از این که برایش کتاب داستان بخوانید لذت می برد، گاهی کتاب هایش را برایتان می آورد و از شما می خواهد برایش بخوانید، و یا به طور فعال طی داستان قصه سازی می کند، می توان دریافت که ذهن کودک آمادگی لازم برای یادگیری فرآیند خواندن را دارد. 

مطلب پیشنهادی: کتاب های جالب برای گروه سنی 8 تا 12 سال

مرحله پیش از خواندن

در مرحله پیش ازخواندن که در بازه سنی 2 تا 4 سالگی قرار دارد، کودک شما به بازی کردن با کتاب ها علاقه نشان می دهد و از دیدن تصاویر و رنگ های موجود در آن ها لذت می برد. در این مرحله کودک درک نمی کند که کتاب ها و یا تصاویر حاوی قصه هایی هستند. اما می تواند تصاویر داخل کتاب را شناسایی کند و اسم آن ها را بگوید. 

همراهی شما در مرحله پیش از خواندن

در این مرحله برای آشنایی هر چه بیش تر فرزندتان با کتاب خوب است که تا می توانید برایش کتاب بخوانید و تصاویر داخل کتاب را به او نشان دهید. کمک گرفتن از کتاب های پارچه ای، کتاب هایی با تصاویر برجسته و ویژگی های بصری خاص، می تواند کتاب ها را مانند دیگر اسباب بازی ها برای کودکتان جذاب و دوست داشتنی کند. توجه کنید که در هر مرحله از یادگیری کودک کتاب های متناسب با سن او را برایش تهیه کنید.

مرحله ابتدایی خواندن

در این مرحله که مربوط به بازه سنی 4 تا 6 سالگی است کودک قادر است پس از اینکه شما داستانی را از روی کتاب برایش خواندید با دیدن مجدد تصاویر کتاب، داستان آن را تعریف کند. از خواندن و تکرار شعرها و یادگیری آن ها لذت می برد. ممکن است به نوشتن اسم خود و اطرافیانش علاقمند باشد.همچنین درک می کند که نوشته ها از بالا به پایین و از راست به چپ خوانده می شوند.

همراهی شما در مرحله ابتدایی خواندن

خوب است که هنگام خواندن کتاب برای فرزندتان با پرسیدن سوال ذهن او را متمرکز کنید و او را تا پایان داستان همراه خود نگه دارید. نکته قابل توجهی در مورد سوال پرسیدن وجود دارد. این که سوال به ذهن قفل می شود. اگر حین خواندن داستان متوجه می شوید که کودکتان تمرکز لازم را نداشته و یا به اطراف توجه می کند، کافی با پرسیدن سوال ذهن او را کاملا متوجه و درگیر داستان کنید. هرازگاهی نام شخصیت داستان را از او بپرسید یا از او بخواهید که حدس بزند قرار است در ادامه داستان چه اتفاقی بیفتد و سپس داستان را ادامه دهید. 

مرحله خواندن متوسط

این مرحله که مربوط به بازه سنی 6 تا 8 سالگی است، در حقیقت مرحله اصلی و شروع رسمی آموزش خواندن است. اکثر کودکان خواندن را به شکل رسمی در این سن آغاز می کنند. در این مرحله کودک می تواند حروف را با نماد نوشتاری آن ها مطابقت دهد. برا خواندن کلمات جدید ابتدا کلمه را حرف به حرف خوانده و سپش آن را رمزگشایی می کند. قادر است کتاب داستان هایش را خودش بخواند و ارتباط بین تصاویر و متن کتاب را درک کند. 

همراهی شما در مرحله خواندن متوسط

در این مرحله شما باید اجازه دهید فرزندتان هر چه بیش تر، تمرین خواندن را به طور مستقل انجام دهد. در مراحل قبلی می خواستیم که شما برایش کتاب بخوانید. اما در این مرحله باید اجازه دهید کودکتان خودش کتاب هایش را بخواند. فقط توجه کنید که به هیچ وجه نباید این روند شبیه به تکلیف و اجبار باشد. 

مطلب پیشنهادی: چگونه به کودکان خود قرآن بیاموزیم؟

مرحله خواندن پیشرفته

تکامل یادگیری در خواندن معمولا پس از 8 سالگی اتفاق می افتاد. در این مرحله کودک قادر است متن را روان، با رعایت لحن و علایم نگارشی بخواند. از کتاب های بدون عکس هم لذت می برد. می تواند کتاب های طولانی تر که فصل بندی شده اند را بخواند و ارتباط بین بخش های مختلف کتاب را درک کند. در این مرحله انرژی کودک صرف هجی کردن و رمزگشایی کلمات نمی شود. بلکه او به راحتی می تواند از مهارت خواندن خود و فهم مستقل مطالب، لذت ببرد.

همراهی شما در مرحله خواندن پیشرفته

در این مرحله هم برای تثبیت مهارت کودک در خوانش مطالب و هم جهت قوی تر شدن ارتباط او با کتاب و کتابخوانی، خوب است که اجازه بدهید او برایتان کتاب بخواند. این کار باعث می شود هم از مهارت خواندن در خود لذت ببرد و هم بخشی از تفریحات او به کتاب خواندن اختصاص داده شود. به خاطر داشته باشید که کودکان با دیدن و تکرار یاد می گیرند. اگر دوست دارید فرزندتان به کتاب خواندن علاقه مند باشد باید خودتان در طول روز زمانی را به خواندن کتاب اختصاص دهید. تکرار دیدن شما در حال مطالعه در نهادینه کردن عادت کتابخوانی در فرزندتان بسیار اثرگذار است. 

اختلال در یادگیری خواندن

اختلال خواندن یا نارساخوانی نوعی اختلال یادگیری است که بر نحوه پردازش زبان گفتار و نوشتار اثر گذاشته و باعث می شود کودک برای یادگیری خواندن و نوشتن دچار مشکل باشد. این اختلال به علل مختلف از جمله عدم تمرکز کافی کودک، بی توجهی والدین نسبت به کودک در طول فرآیند یادگیری خواندن، مشکلات بینایی، شنوایی و یا عصبی در کودک و ... اتفاق می افتد. 

همراهی شما در صورت بروز اختلال یادگیری خواندن

مداخله زود هنگام والدین و همراه شدن با کودک می تواند به فرآیند بهبود و رفع این اختلال سرعت ببخشد. آرامش داشتن و آرام کردن کودک و صبور بودن در چنین شرایطی بسیار حائز اهمیت است. ممکن است فرزند شما کمی دیرتر از همسالانش این مراحل را پشت سر بگذارد، اما این موضوع نباید باعث شود رفتاری از شما و یا اطرافیان کودک سربزند که اثرگذاری طولانی مدت در روح و روان او داشته باشد. 

والدین باید دقت داشته باشند که اگرچه یادگیری خواندن به ظاهر ساده به نظر می رسد، اما فرآیند بسیار پیچیده و مشکلی است و در صورت عدم توجه کافی به مراحل یادگیری کودک می تواند به معضل بزرگی تبدیل شود.