آموزش برنامه نویسی برای کودکان و نوجوانان

چرا آموزش برنامه نویس به کودکان مهم است؟

یادگیری سریع و عمیق تر مفاهیم و موضوعات یکی از مهم ترین ویژگی های کودکان است که باعث می شود آن ها در این دوره بتوانند با سرعت بالا و صرف انرژی کم تری چیزهای مخلتف را یاد بگیرند. در این جا وظیفه والدین بسیار مهم است، که ذهن کودک خود را با چه چیزی تغذیه کرده و به او چه چیزهایی یاد دهند. 
آموزش برنامه نویسی به کودکان و نوجوان در سال های اخیر به یکی از مهم ترین مهارت های کلیدی در بسیاری از کشورهای توسعه یافته تبدیل شده است. اما واقعا آموزش برنامه نویسی به کودکان چه تاثیری می تواند بر رشد ذهنی، مهارت ها و آینده شغلی آن ها داشته باشد. از مهم ترین مزایای آموزش برنامه نویسی به کودکان و نوجوانان می تواند به موارد زیر اشاره کرد:

برنامه نویسی مهم ترین مهارت قرن اخیر 

اگر بدانید برنامه نویسی در حال حاضر به عنوان مهم ترین مهارت در قرن اخیر شمرده شده است، در آموزش برنامه نویسی به کودکان و نوجوانان خود تردید نخواهید کرد. آیا دوست دارید کودکان شما در آینده به عنوانی فردی بی سواد شمرده شوند؟ بله بی سواد! شاید با خودتان بگوئید که کودک شما احتمالا در آینده تحصیلات آکادمیک خواهد داشت و یا می تواند به زبان انگلیسی نیز صحبت کند! اما تعریف سواد مدتی است که تغییر کرده است!
طبق آخرین تعریف سازمان جهانی یونسکو، سواد به توانایی ایجاد تغییر گفته می شود. اگر این تعریف را به دنیای دیجیتال که تمامی جنبه های زندگی ما را تحت تاثیر قرار داده است تعمیم دهیم، دیگر توانایی استفاده از دنیای دیجیتال در دنیای آینده سواد محسوب نمی شود، بلکه افراد باید بتوانند در این فناوری های دیجیتال تاثیرگذار بوده و تغییر ایجاد کنند. از این رو طبق تعاریف برنامه نویسی به عنوان مهم ترین مهارت در قرن اخیر شناخته شده است. بنابراین با آموزش برنامه نویسی به کودکان و نوجوانان خود می توانید تا حد زیادی موفقیت فرزند خود را در آینده تضمین کنید.

کسب درآمدهای مناسب

شکل کسب درآمد در سال های اخیر نسبت به سال های گذشته بسیار تغییر کرده است. در سال های اخیر حتی کودکان و نوجوانان بدون داشتن مدرک های دانشگاهی می توانند کسب درآمد کنند. همچنین کار کردن دیگر محدود به موقعیت جغرافیایی نیست. بسیاری از افراد در بستر اینترنت و به شکل دورکاری با شهرها و یا حتی کشورهای دیگر همکاری می کنند. برنامه نویسی یکی از شغل های بسیار پرطرفدار برای دورکاری است و هیچ محدودیت سنی ندارد. شما می توانید با فرستادن نمونه کار به شرکت های مختلف به صورت دورکاری با آن ها همکاری کنید. بنابراین با آموزش برنامه نویسی به کودکان و نوجوانان خود می توانید تنها در چند سال آینده آن ها برای کسب درآمد آماده کنید.

اعتماد به نفس کودک را بالا می برد

یکی از مهم ترین ویژگی های و مزایای آموزش برنامه نویسی به کودکان و نوجوانان، بالا بردن اعتماد به نفس ان ها است. زمانی که کودکان قدم به قدم با برنامه نویسی اشنا شده و می توانند چیزهای دیجیتال مختلف طراحی کرده و بسازند، توانمندی های خود را باور کرده و اعتماد به نفسشان بالا می رود.

قدرت تفکر و انعطاف پذیری کودک بالا می رود

در برنامه نویسی ممکن است بارها با شکست مواجه شده و به اول راه برگردید. تفاوت شکست در برنامه نویسی آن است که شما معمولا با ارورهای گرفته شده متوجه مشکلات روند کاری خود خواهید شد و می توانید مجددا به ابتدای کار برگشته و مشکلات را برطرف کنید. بنابراین کودکان شکست را چیز بد و سختی تلقی نمی کنند بلکه آن را به عنوان یکی از پله های موفقیت می دانند. از این رو انعطاف پذیری آن ها در مواجهه با مسائل مختلف بالا خواهد رفت.
در برنامه نویسی همچنین برنامه نویسان باید دیدی همه جانبه داشته باشند و به خوبی فکر کنند. برنامه نویسی تنها نوشتن خط ها با کدهایی از قبل تعیین شده نیست، باید سعی کنید برای هر مساله یک ایده و راه حل داشته باشید و همه آن ها را همزمان با هم در برنامه نویسی خود بیاورید. از این رو اگر می خواهید قدرت فکر کودک خود را تقویت کنید، آموزش برنامه نویسی به کودکان می تواند انتخاب مناسبی برای ان ها باشد.

خلاقیت را در کودکان تقویت می کند

کودکان و نوجوانان تشنه خلق چیزهایی جدید و منحصر به فرد هستند. در صورتی که راه برای آن ها باز باشد، از تجربه چیزهای جدید نترسند و بتوانند چیزی منحصر به فرد خلق کنند، به طور مداوم به انجام کارهای جدید و مبتکرانه تشویق می شوند. اموزش برنامه نویسی به کودکان و نوجوانان، یکی از بهترین کارهایی است که می توانید برای تقویت خلاقیت آن ها انجام دهید.

نظام فکری آن ها را منظم کرده و به آن ها حل مساله را می اموزد

در صورتی که ذهن و فکر خود را روی مساله ای خاص متمرکز نکنید، فکر شما ممکن است در هر لحظه مشغول چیزهای مختلف شود. افراد موفق یاد گرفته اند که هنگام کاری کردن روی هر چیز، تنها روی آن متمرکز شوند. اگر نظام فکری ما پراکنده باشد، تمرکز کردن روی یک چیز می تواند بسیار سخت باشد. یکی از مهم ترین مزایای آموزش برنامه نویسی به کودکان به منسجم شدن نظام فکری آن ها کمک کرده و به آن ها کمک می کند به خوبی روی مسائل مختلف تمرکز کنند.
همچنین در برنامه نویسی کودکان یاد می گیرند که به جای تمرکز روی مشکل و مساله روی حل آن تمرکز کنند. علت های بروز مشکل را تشخیص داده و روش های حل آن را یاد بگیرند. آموزش برنامه نویسی به کودکان و نوجوانان به آن ها کمک می کند توانایی حل مساله را در تمامی جنبه های زندگی خود نیز یاد گرفته و اجرا کنند.

بهترین زبان های برنامه نویسی برای کودکان کدامند؟

بدون شک زبان های برنامه نویسی برای کودکان با زبان هایی که بزرگسالان روی ان ها کار می کنند، متفاوت است. این زبان ها باید بسیار ساده بوده و برای کودکان جذاب باشد. از این رو شما نمی توانید با هر زبانی، آموزش برنامه نویسی به کودکان و نوجوانان خود را انجام دهید. برترین زبان های برنامه نویسی برای کودکان که در بسیاری از کشورهای جهان مورد استفاده قرار می گیرد، شامل موارد زیر است:

زبان برنامه نویسی Scratchjr

یکی از پر طرفدارترین زبان های برنامه نویسی برای آموزش برنامه نویسی به کودکان زبان اسکرچ است که در سال 2007 به طور رسمی و رایگان توسط دانشمندان دانشگاه MIT عرضه شد. این زبان برنامه نویسی تصویری است و با الهام گرفتن از بازی کودکان با لوگوها و قطعات خانه سازی طراحی شده است. 
در این برنامه نویسی کودکان نیازی به نوشتن کدهای برنامه ندارند، بلکه کدها به صورت بلوک هایی در اختیار کودکان قرار می گیرد. کودکان کافی است این بلوک ها را کنار یکدیگر بچینند. با این زبان در آموزش برنامه نویسی به کودکان و نوجوانان، فرزندان شما می توانند بازی یا انیمیشن های مخصوص به خود را طراحی کنند.
در محیط گرافیکی این نرم افزار کودکان می توانند شخصیت های مورد علاقه شان را بسازند، برای آن ها صدا و حرکت های خاص تعریف کرده و بازی یا داستان بسازند. این زبان برنامه نویسی در حال حاضر پر طرفدارترین زبان برنامه نویسی برای آموزش برنامه نویسی به کودکان بین 5 تا 8 سال به شمار می رود.

زبان برنامه نویسی لوگو

از دیگر زبان هایی که در اموزش برنامه نویسی به کودکان مورد استفاده قرار می گیرد، زبان برنامه نویسی لوگو است. این زبان را می توان یکی از قدیمی ترین زبان های برنامه نویسی مخصوص کودکان دانست که در سال 1967 توسط دانشمندان دانشگاه MIT ارائه شده است. در این زبان برنامه نویسی کودکان با کدهای ساده به یک لاک پشت کمک می کنند که حرکت کرده و کارهای مختلف در محیط برنامه انجام دهد.

زبان برنامه نویسی Etoys

یکی دیگر از زبان های مورد استفاده در آموزش برنامه نویسی به کودکان ، زبان ایتویز است. این زبان برنامه نویسی توسط اپل طراحی و ارائه شده است. زبان Etoys بسیار ساده و متن باز است. متن باز بودن آن باعث شده بسیاری از بخش های این زبان توسط کودکان و نوجوانان نوشته شده باشد. کودکان می توانند پروژه های خود را از طریق اینترنت با کودکان و نوجوانان دیگر به اشتراک گذاشته و از آن ها برای حل مشکلات خود کمک بگیرند.

زبان برنامه نویسی Cargo Bot

از دیگر زبان های پر طرفدار در آموزش برنامه نویسی به کودکان و نوجوانان، زبان کارگوبات است. یکی از ویژگی های منحصر به فرد این زبان برنامه نویسی ان است که صفر تا صد آن شبیه به یک بازی بوده و کودک خود را دیگر کدها نخواهد کرد. در این آموزش برنامه نویسی به کودکان، کاربران بخش های مختلف یک جورچین را کنار یکدیگر چیده تا نوشتن یک برنامه تکمیل شود. این زبان برنامه نویسی برای کودکان کم سن و سال تر می تواند انتخابی مناسب به شمار رود.

در آموزش برنامه نویسی به کودکان چه نکاتی را در نظر بگیریم؟

آموزش برنامه نویسی به کودکان می تواند هم برای ان ها جذاب بوده و هم آن ها را خسته و دل زده کند. این شما هستید که باید بستر مناسبی برای آموزش به کودک خود فراهم آورید.

آموزش برنامه نویسی به کودکان را در غالب بازی درآورید

همان طور که در زبان های آموزش برنامه نویسی به کودکان و نوجوانان نیز به آن اشاره شد، تمامی این زبان های برنامه نویسی یه شکلی جذاب به کودکان آموزش داده می شوند، به طوری که کودک خودش متوجه آن نمی شود. شما نیز بهتر است فضای آموزش را از به سمت یک بازی جذاب برای کودکان خود برده و با آن ها در لذت انجام این بازی همراهی کنید.

آن ها را تشویق کنید

کودکان تشنه تشویق و تائید از سمت والدین خود هستند. زمانی که در آموزش برنامه نویسی به کودکان، فرزند شما می تواند بلوک های برنامه نویسی را به درستی کنار هم بچیند، کاراکتر جدیدی خلق کند، جورچین ها را درست کنار یکدیگر بگذارد، او را بسیار تشویق کنید. تا کودک شما از انجام کارش احساس افتخار و لذت کرده و بخواهد باز هم آن را انجام دهد.

کودکان را تحت فشار قرار ندهید

به خاطر داشته باشید، آموزش برنامه نویسی به کودکان و نوجوانان تنها یک بازی است. اگر کودک شما دچار خطا و اشتباه شد او را سرزنش نکنید، به او بگوئید که حتما اگر تلاش کند می تواند ان را به خوبی انجام دهد. همچنین  کودک شما حوصله کافی برای یادگیری یا انجام بازی را ندارد، او را تحت فشار نگذارید. اجازه دهید کودک با میل و رغبت خود سمت آن برود.

همایش ساعت کدنویسی برای کودکان

برای تشویق کودکان به آموزش برنامه نویسی سالیانه یک همایش آنلاین به صورت جهانی برای کدنویسی کودکان برگزار می شود. در این همایش که معمولا در ماه آذر برگزار می شود، کودکان می توانند برنامه های خود را ثبت کرده و گواهی نامه های معتبر دریافت کنند. این گواهی نامه هم می تواند کودکان را تشویق کرده و هم برای آن ها یک سند معتبر مهارتی به شمار رود. هدف ازبرگزاری این ساعت جهانی برای آموزش برنامه نویسی به کودکان، نشان دادن اهمیت آن به والدینی است که می خواهند کودکانی موفق در آینده تربیت کنند.

برای آموزش برنامه نویسی به کودکان خود چه کنیم؟

اگر شما نیز با خواندن مقاله بالا، راغب به آموزش برنامه نویسی به کودکان خود شدید، بهتر است انجام آن را به افراد متخصص در این زمینه بسپارید. در حال حاضر آموزشگاه های بسیاری در زمینه آموزش برنامه نویسی به کودکان و نوجوانان فعالیت می کنند. در این آموزشگاه ها، کودکان همراه با یادگیری مهارت برنامه نویسی بازی می کنند، با هم سالان خود فعالیت های گروهی انجام می دهند و مهارت های دیگر آن ها نیز تقویت می شود. 
در آموزشگاه های آموزش برنامه نویسی به کودکان همچنین کودکان می توانند برنامه های خود را به کمک مربی روی بازی سازی یا انیمیشن سازی، ربات ها و سازه های الکترونیکی ساده پیاده کرده و به صورت عملی نتیجه کار خود را ببینند. با این کار مهارت های فنی، فیزیکی و بصری کودکان نیز به شکل چشم گیری تقویت خواهد شد.

آموزش برنامه نویسی به کودکان و نوجوانان در مدارس

خوشبختانه چند سالی است که آموزش برنامه نویسی به کودکان و نوجوان نیز به یکی از بخش های مهم آموزش در مدارس تبدیل شده است. سیستم آموزش و پرورش نیز به دنبال آن است که بتواند در کنار تدریس دروس مختلف و مورد نیاز، مهارت های مختلف را نیز به دانش آموزان بیاموزد. در پایه دوم ابتدایی کمک به شکل گیری تفکر خلاق و تفکر منطقی کودک از بازی هایی مانند بازی Putt Putt یا Botanicula استفاده می شود.
در پایه سوم می توان از بازی هایی که به ساختار نظام فکری کودکان کمک می کند، مانند بازی هایی برای شهرسازی استفاده کرد. 
در پایه چهارم می توان گام را فراتر برد و کودکان را سازه های خلاق الکترونیکی و ربات ها، حسگرها و مفاهیم فیزیک اشنا کرد. در پایه پنجم می توان با زبان های برنامه نویسی ساده ای که در بالا با آن ها آشنا شدیم، شروع به نوشتن برنامه در غالب بازی های مختلف کرد. رایج ترین این زبان های برنامه نویسی Scratch می باشد.
در پایه ششم می توان از برنامه ها و بازی هایی استفاده کرد تا کودکان و نوجوان با مسائلی مانند مدریت منابع، حل مساله و کار در فضای مجازی آشنا شوند. یکی از پرطرفدارترین این بازی ها در کادر آموزش بازی فکری Minecraft می باشد. در پایه هفتم نوجوانان با برنامه های کاربردی آفیس مانند ورد، پاور پوینت و اکسل آشنا خواهند شد.
در پایه هشتم در راستای آموزش برنامه نویسی به کودکان و نوجوانان می توان مبانی برنامه نویسی را با استفاده از زبان های و برنامه های ساده ایی مانند پایتون و MS word به دانش آموزان آموخت.
در پایه نهم می توان آموزش را حرفه ای تر کرده و دانش آموزان را MS excel و پایتون پیشرفته تر آشنا کرد. در پایه دهم می توان یکی از مهارت های حرفه ای و بسیار پر کاربرد یعنی طراحی صفحات وب با ورد پرس را به دانش آموزان آموخت. در پایه آخر یعنی پایه یازدهم نیز نرم افزارهای صفحه گسترده و MS excel پیشرفته به دانش آموزان آموزش داده می شود.
اگر آموزش برنامه نویسی به کودکان و نوجوان از همان ابتدا و در مدرسه به صورت گام به گام و مرحله به مرحله انجام شود، نوجوانان برای ورود به دنیای کار و عصر دیجیتال مهارت های لازم را کسب کرده اند.