لکنت زبان در کودکان چیست و راه‌های درمان آن کدامند؟

یکی از بارزترین و قوی ترین روش های برقراری ارتباط و رساندن منظور به دیگران استفاده از زبان گفتاری است. از لحظه به دنیا آمدن کودک او سعی میکند با ایجاد صدا و آواهای نامفهوم با شما ارتباط برقرار کند تا اینکه کم کم موفق خواهد شد و در اثر تمرین فراوان زبان به صحبت می گشاید. اما گاهی این صحبت کردن با لکنت و ایراداتی مواجه است. ما در این مقاله تلاش داریم با شناساندن لکنت به شما و عوامل موثر در آن استرس و نگرانی این مشکل را از شما دور کنیم تا با آرامش خیال این مسئله را رفع کنید.

لکنت زبان چیست؟

لکنت زبان به اختلالی در زبان گفتاری گفته می شود که در آن کودک توانایی ادا کردن صحیح و روان یک کلمه را نداشته باشد. کودکان دارای لکنت میدانند میخواهند چه بگویند اما نمیتوانند آنهارا به درستی ادا کنند. حال این لکنت میتواند به صورت های مختلف مثل تکرار کلمه، عدم ادای هجاهای صحیح، عدم توانایی در تلفظ واج های صدا دار یا هر واج دارای مشکل باشد. لکنت زبان مخصوصا در سنین کودکی مرز باریکی است بین تمرین زبان و وجود لکنت به این دلیل که کودکان در سنین پایین ممکن است برای تلفظ یک کلمه به زحمت بیوفتند و مجبور باشند چندین بار آن را تکرار کنند تا بتوانند به طور صحیح آن را بگویند و این نباید با لکنت اشتباه گرفته شود. اگر این مشکل فقط مختص شروع سخن گفتن باشد و با افزایش سن کم کم خوب شود مشخص می شود که لکنت نیست. اما اگر این نحوه صحبت کردن مدت زیادی ادامه پیدا کند، میتوان به مشکل لکنت شک کرد و به دنبال راه حلی برای آن گشت.

لکنت زبان در کودکان از چه سنی شروع به نمایان شدن می کند؟

لکنت زبان ممکن است در سنین مختلف و با توجه به عوامل مختلفی ایجاد شود اما غالبا بین سنین 2تا 4 سالگی که کودک شروع به گفتن جملات و ایجاد ساختارهای معنادار میکند این مسئله نمایان می شود. لکنت زبان ممکن است به دلیل مشکلات مغزی و ناهماهنگی های درونی باشد و یا اینکه به دلیل مشکلات خاص و به یکباره فرزند شما دچار مشکل لکنت شود، مثل ترسیدن شدید ویکباره، خواب بد دیدن و پریدن، شاهد صحنه دلخراشی بودن و..... البته فراموش نکنید در هر دو صورت یک اختلال و ایراد مغزی وجود دارد که تا زمان رفع نشدن مشکل لکنت باقی می ماند. فقط در مورد اول این مشکل از ابتدا با کودک بوده است و اجازه صحبت صحیح را به او نمیدهد، اما در حالت دوم کارکرد مغز در ابتدا کاملا صحیح بوده است و تکلم معمولی انجام می گرفته، اما یک اتفاق غیرمنتظره آن را متوقف کرده است و الان نیاز به بازگردانی دارد.

میزان و تعداد دفعات لکنت نیز میتواند در کودکی به کودک دیگرمتفاوت باشد. مثلا بعضی کودکان فقط در ادای بعضی کلمات مشکل دارند، بعضی دیگر در ادای تمام کلمات دچار مشکل هستند و نمیتوانند درست تلفظ کنند.

علت ایجاد لکنت زبان در کودکان چیست؟

علل مختلف و متنوعی ممکن است در ایجاد لکنت زبان تاثیر گذار باشند که تعدادی از آنها را در این قسمت معرفی می کنیم.

ژنتیک

از علل مهم و تاثیر گذار در بسیاری از بیماری ها. علل ژنتیکی و مادرزادی ممکن است باعث مشکلاتی در مغز شده و این قضیه روی تکلم صحیح اثر بگذارد.

آسیب مغزی

ممکن است کودکی دارای قدرت تکلم معمولی باشد اما به دلیل آسیب مغزی دچار مشکل تکلم شود مانند ضربه به مغز، سکته مغزی و یا هر بیماری که موجب ایجاد مشکل تکرار، مکث و یا کندی در گفتار شود.

آسیب های احساسی

گاهی کودک شما دارای قدرت تکلم معمولی و خوبی می باشد اما یک حادثه احساسی و یا استرس و ترس بیش از اندازه او را دچار لکنت می کند.( البته باید گفت این نوع لکنت ها مثل لکنت های رشدی نیستند زیرا در آنها فرد از ابتدا مشکل دارد اما در این مدل فرد ابتدا مشکلی ندارد اما یکدفعه قدرت تکلم صحیح را از دست میدهد).

اختلال در پیام های مغزی

گاهی اوقات اختلال و عدم هماهنگی بین مغز و ماهیچه های حرکتی مانع از حرکت صحیح زبان و تکلم صحیح می شود.

استرس و فشارهای روحی

گاهی اوقات حول شدگی، در معرض استرس شدید بودن و یا هر نوع فشار روحی میتواند کودک شما را دچار لکنت کرده و مانع از تکلم صحیح او شود. همچنین اگر فرزند شما دچار لکنت است این فشارها لکنت را تقویت نیز می کند.

مشکلاتی که ممکن است در اثر ماندگاری لکنت زبان گریبان فرزندتان را بگیرد

• عدم برقراری ارتباط صحیح با دیگران
• تندخویی و عصبانیت همیشگی
• گوشه گیری و منزوی شدن
• عدم موفقیت در کار و روابط اجتماعی
• کم شدن اعتماد به نفس
• عدم توانایی در رساندن منظور خود به دیگران 

راهکارهایی جهت بهبود لکنت زبان

مشکل لکنت زبان یکی از مشکلاتی است که با کمک راهکارهای متنوع امکان بهبودی و بهتر شدن را دارد. شما میتوانید از عوامل مختلفی کمک بگیرید و این مشکل فرزندتان را حداقل کمی بهتر کنید تا روان تر صحبت کند.

انجام بازی های تمرکز محور

بازی های تمرکز محور به مغز کمک می کند تا کم کم تمرکز و توانمندی خودش را احیا کند و این احیا شدن باعث خواهد شد تا کم کم این تمرکز روی بخش تکلم هم تاثیر بگذارد و لکنت بهبود بیشتری پیدا کند.

گفتار درمانی

حضور و مشاوره گرفتن از یک فرد آگاه و متخصص می تواند در روند بهبود و حل مشکل بسیار موثر باشد. شما می توانید برای بهبود لکنت زبان فرزندتان به گفتار درمان مراجعه کنید او با انجام تمرین های مختلف و دادن تمرینات خاصی که کودک باید آنها را در منزل انجام دهد، در رفع این مشکل به شما کمک می کند.

کاردرمانی

گاهی اوقات متخصص تشخیص می دهد که کارکرد بخشی از مغز به دلیل کم کاری ضعیف شده و همین باعث مشکل لکنت در کودک شده است و از شما میخواهد برای بهبود مشکل به یک کاردرمان مراجعه کنید که او با دادن حرکات جنبشی و فعال کردن مغز مشکل شما را حل کند. در این روش با کمک گیری از حرکت عضلات بخش های دیگر تلاش می شود آن بخش از مغز که مربوط به توانایی سخن گفتن است را فعال کنند تا مشکل لکنت زبان حل شود.

استفاده از ابزارهای الکتریکی

بعضی ابزارهای الکترونیک هستند که با تغییر و تحریک عملکرد مغز باعث بهبود سرعت سخن گفتن و تصحیح مشکل لکنت می شوند. شما می توانید با تحقیق و برسی زیاد و نظر یک متخصص از آنها استفاده کنید.

سعی کنید فرزندتان را موقع تمرین آرام کنید

سعی کنید وقتی برای رفع لکنت به فرزندتان تمرین میدهید او را هول نکنید و عجله نداشته باشید زیرا همین هول شدن و مضطرب کردن او در تصحیح گفتار اثر عکس دارد و اوضاع سخن گفتن او را بدتر میکند.

فرزندتان را از منبع فشارهای عصبی دور کنید

اگر لکنت فرزندتان به یکباره رخ داده است و از نوعی است که به خاطر فشار زیاد به او ایجاد شده است مراقب باشید که خواسته یا ناخواسته او را دوباره به منبع استرس و فشار نزدیک نکنید. برای درمان این نوع لکنت مراجعه به روانشناس یا روانپزشک میتواند بسیار مفید باشد.

در یک محیط آرام تمرین گفتار کنید

در مکانی آرامش بخش و با طمانینه کامل با فرزندتان تمرین کنید و از او بخواهید بعد از شما تکرار کند. فقط مراقب باشید او را هول نکنید چون نتیجه برعکس می دهد. سعی کنید بسیار قابل فهم و واضح و بلند کلمات و جملات را بیان کنید و بخواهید فرزندتان تکرار کند. از جملات و کلمات ساده تر آغاز کنید و کم کم کار را دشوارتر سازید.

به او روحیه بدهید

در حال عادی فرزند شما به دلیل صحیح صحبت نکردن با مشکل مواجه شده است و احساس کمبود نسبت به دوستانش می کند، حال اگر شما هم به این مشکل دامن بزنید یا جلوی فرزندتان از ایراد برای همه صحبت کنید و غر بزنید مطمئنا این کار روحیه او را  از بین می برد و ناراحتش می کند.

فرزندتان را تشویق کنید

هر زمان دیدید فرزندتان جمله صحیحی را که قبلا قادر به گفتنش نبود، میگوید و یا تمرینی برای تصحیح این مشکل میکند، او را تشویق کنید و حتی هدیه کوچکی به او بدهید. این کار او را مستحکم تر و با انگیزه تر می کند.

چه زمانی به مشکل لکنت زبان فرزندمان شک کنیم؟

هر نوع ناهماهنگی و یا مکث و یا عدم توانایی در تلفظ درست کلمات نشانه لکنت زبان نیست و نمیتوان همیشه یک تشخیص داد. گاهی اوقات و در سنین خاصی کودک توانمندی گفتن بعضی کلمات را ندارد و یا اینکه توقع ما از او بیش از اندازه است، مثلا میخواهیم جمله ای را بگوید که اصلا در اندازه ی او نیست.

و یا اینکه کودک به دلیل شوخی یا شیطنت کودکانه، در سن خاصی علاقه به تکرار کلمات دارد که اینها هیچکدام نمایانگر مشکل جدی و لکنت زبان نیست و گذر زمان آنها را حل می کند.

اما اگر مشکل گفتاری فرزندتان جدی شد و به درازا انجامید و شما متوجه شدید که این مشکل مربوط به شیطنت بچگی نیست حتما با مراجعه به متخصص در مورد مشکل فرزندتان پیگیر شوید. در اغلب اوقات با پیگیری و انجام گفتاردرمانی این مشکل حل می شود و جای هیچ نگرانی نیست.